Marzą Ci się duże samochody, kowbojskie kapelusze i wysokie drapacze chmur. Chcesz posmakować prawdziwej różnorodności kulturowej i na własnej skórze przekonać się, czym jest american dream. Słowem: chcesz na stałe przenieść się do USA.
Zwłaszcza po tym, gdy wszystkie media grzmiały o zniesieniu wiz do USA dla Polaków. Faktycznie, nie musisz mieć wizy, by wyjechać do Stanów. Wystarczy Ci paszport i zezwolenie ESTA.
Tylko że… dotyczy to wyjazdów w celach turystycznych, na maksymalnie 90 dni. Jeśli chcesz zamieszkać w USA, sprawa robi się dużo bardziej skomplikowana. Aby Twój pobyt był legalny, potrzebna Ci Zielona Karta.
Sprawdź też:
- Jak zrobić zdjęcie do paszportu?
- Jak zrobić zdjęcie do amerykańskiej wizy?
- Jak wyrobić paszport dla dziecka?
- Jak złożyć wniosek o polski paszport w USA?
Co to jest Zielona Karta USA?
Zielona Karta to tak naprawdę Permanent Resident Card, czyli Karta Stałego Rezydenta. Dokument ten daje prawo do legalnego stałego zamieszkania oraz podjęcia pracy lub nauki na terenie USA. Zielona Karta jest ważna przez 10 lat. Po tym okresie trzeba ją odnowić.
Aby wyrobić Zieloną Kartę, potrzebujesz wizy imigracyjnej. Możesz ją zdobyć na 3 sposoby:
- poprzez program łączenia rodzin – dla osób, które mają w USA bliskich np. małżonka;
- poprzez sponsoring pracowniczy – dotyczy to wysoko wykwalifikowanych specjalistów z wybranych dziedzin,
- w loterii wizowej DV – czyli w Diversity Visa Program (Wizowy program różnorodności).
Co daje Zielona Karta USA?
Zielona Karta daje Ci status Stałego Rezydenta i możliwość legalnego zamieszkiwania, pracy oraz nauki w Stanach Zjednoczonych. Dzięki temu po 5 latach pobytu w USA możesz ubiegać się o amerykańskie obywatelstwo.
Stali Rezydenci mogą również korzystać z programu łączenia rodzin i tym sposobem zapewnić wizy imigracyjne dla członków swojej najbliższej rodziny (więcej o tym w dalszej części artykułu).
Czy można stracić Zieloną Kartę?
Z posiadaniem Zielonej Karty wiążą się nie tylko przywileje, ale i obowiązki. A ich zaniechanie, może się wiązać z utratą statusu Stałego Rezydenta.
Obowiązki posiadacza Zielonej Karty USA:
- składanie federalnych zeznań podatkowych, a w niektórych wypadkach również tych lokalnych,
- rejestracja w Komisji Poborowej (tylko w przypadku mężczyzn między 18 a 26 rokiem życia),
- zawiadamianie o każdej zmianie miejsca zamieszkania Departamentu Bezpieczeństwa Krajowego (Department of Homeland Security – DHS).
Co więcej, jeśli chcesz cieszyć się przywilejami Stałego Rezydenta w USA, nie możesz przenieść się i na stałe zamieszkać w innym kraju. Dłuższe wyjazdy zagraniczne również mogą wpędzić Cię w kłopoty.
Co oznacza dłuższy wyjazd? Jeśli wybierasz się na dwutygodniowy urlop, nie musisz się o nic martwić. Opuszczenie USA na czas nieprzekraczający 6 miesięcy nie grozi żadnymi konsekwencjami.
Jeśli jednak planujesz dłuższy wyjazd, musisz liczyć się z serią pytań na granicy lub przeprowadzeniem dokładniejszego postępowania wyjaśniającego. Opuszczenie Stanów na dłużej niż 12 miesięcy może się wiązać z utratą Zielonej Karty oraz przerwaniem ciągłości rezydencji, która jest potrzebna do uzyskania obywatelstwa.
Loteria wizowa
Loteria wizowa to najprostszy sposób na zdobycie wizy do Zielonej Karty USA. Aby do niej przystąpić, należy wysłać swoje zgłoszenie w określonym przedziale czasowym. Takie zgłoszenie można przesłać wyłącznie online, za pośrednictwem oficjalnej strony rządowej Electronic Diversity Visa.
Udział w loterii jest bezpłatny (nie daj się nabrać na strony lub „specjalistów”, którzy oferują wypełnienie i wysłanie zgłoszenia płatnie) i teoretycznie każdy może przesłać swój wniosek.
Jednak zgłoszenie wylosowanej osoby jest zawsze weryfikowane pod kątem spełnienia wymagań do Zielonej Karty. Aby nie wysyłać wniosku na darmo, sprawdź, kto kwalifikuje się do dokumentu dla Stałych Rezydentów – informacje te znajdziesz w dalszej części artykułu, w sekcji Zielona Karta USA – wymagania.
Zasady loterii wizowej
Loteria wizowa jest organizowana dla krajów o niskim współczynniku migracji do USA. Za jej pomocą Zieloną Kartę może otrzymać 55 tysięcy osób ze wszystkich krajów biorących udział.
Co ważne, dla każdego z krajów przewidziane jest nie więcej niż 7% wszystkim dostępnych w danym roku wiz. Oznacza to, że w przypadku obywateli polskich, Zieloną Kartę może otrzymać 3850 osób.
Pamiętaj! Możesz przesłać tylko jedno zgłoszenie do każdej edycji loterii wizowej. Wysłanie większej ilości wniosków będzie wykryte przez algorytm i sprawi, że zostaniesz wykluczony z losowania zwycięzców.
Po wysłaniu zgłoszenia zapisz sobie numer sprawy DV, który wyświetli Ci się na ekranie potwierdzenia. Jeżeli zostaniesz wylosowany, będzie Ci on potrzebny przy dalszych formalnościach.
Jak sprawdzić, czy wygrałeś loterię wizową?
Jedynym pewnym i oficjalnym miejscem do sprawdzenia, czy Twoje zgłoszenie zostało wylosowane w loterii wizowej, jest strona Electronic Diversity Visa – ta sama, przez którą wysłałeś swoje zgłoszenie.
Jeżeli zostałeś wylosowany, koniecznie zrób print screen ekranu z tą informacją i go wydrukuj. Będzie Ci potrzebny w dalszej procedurze.
Wygrana to dopiero początek
Wygranie losowania w loterii wizowej nie oznacza jeszcze, że automatycznie dostaniesz wizę imigracyjną, a co za tym idzie Zieloną Kartę. Tak naprawdę to dopiero początek całej procedury.
Po wylosowaniu Twoje zgłoszenie zostanie sprawdzone pod kątem wymagań do Zielonej Karty. I dopiero gdy je spełnisz, możesz poczuć się prawdziwym zwycięzcą. A co dalej?
Jak dostać wizę do Zielonej Karty po wygraniu loterii wizowej:
- Wypełnij i wyślij elektroniczny formularz DS-260 (wniosek o wizę imigracyjną oraz rejestrację cudzoziemca). Pamiętaj, aby uwzględnić wszystkich członków swojej najbliższej rodziny. Zrób print screen ekranu, który wyświetli się, gdy dokument zostanie wysłany. Wydrukuj go – będziesz musiał zabrać go na rozmowę z konsulem.
- Po przetworzeniu formularza DS-260 dostaniesz informacje na temat dokumentów, które musisz dostarczyć, jak i sposobu, w jaki możesz to zrobić. Dokumenty te mogą dotyczyć zarówno Ciebie, jak i członków Twojej rodziny. Więcej o wymaganych dokumentach dowiesz się w sekcji Zielona Karta – Wymagania → Dokumenty.
- Jeżeli numer wizy będzie dla Ciebie dostępny, otrzymasz wiadomość e-mail z informacją o rezerwacji terminu rozmowy z konsulem. Aby sprawdzić dokładną datę oraz godzinę, będzie trzeba zalogować się na stronie, na której sprawdzałeś wyniki loterii. Do uwierzytelnienia posłuży Ci numer sprawy DV (ten, który zapisywałeś po wysłaniu zgłoszenia).
- Pora na umówienie się na badania lekarskie. Zarówno Ty, jak i członkowie Twojej rodziny, których chcesz zabrać ze sobą, musicie przejść badania lekarskie oraz odpowiednie szczepienia. Wszystkie te procedury musicie zrealizować do czasu rozmowy z konsulem. Badania musi wykonać lekarz akredytowany przez amerykańską ambasadę. Listę takich podmiotów medycznych znajdziesz tutaj.
Ważne! Wyniki badań dostaniesz w zapieczętowanej kopercie – nie otwieraj jej. Konsul przyjmie od Ciebie tylko dokumentację w zamkniętym opakowaniu.
- Zbierz wszystkie wymagane dokumenty oraz po 2 wydrukowane zdjęcia (Twoje i członków rodziny, których chcesz zabrać ze sobą). Więcej o fotografiach przeczytasz w sekcji Zielona Karta USA – wymagania → Zdjęcie.
- Przed rozmową z konsulem wnieś opłatę za wizę Diversity. Pamiętaj, że opłata ta nie jest zwracana nawet w przypadku odrzucenia Twojego wniosku wizowego.
- Staw się na rozmowę z konsulem wraz z członkami Twojej rodziny, którzy będą się ubiegać o wizę imigracyjną dla osób o odmiennym statusie. Oni również będą musieli porozmawiać z konsulem. Pamiętaj również, aby zabrać ze sobą:
- wydruk potwierdzenia przesłania formularza DS-260,
- wydruk ekranu z informacją o wylosowaniu Cię w loterii wizowej i numerem sprawy DS,
- zapieczętowaną kopertę z wynikami badań,
- dwa zdjęcia (Twoje oraz każdego z Twoich bliskich, ubiegających się o wizę),
- paszport ważny minimum 6 miesięcy od daty planowanego wyjazdu (Twój i każdego członka rodziny, który wyjeżdża razem z Tobą),
- pozostałe dokumenty, o których zostałeś poinformowany wcześniej.
Ufff… Dotarłeś do końca. Podczas rozmowy z konsulem, na zakończenie zostaniesz poinformowany o tym, czy otrzymasz wizę. Urzędnik poda Ci również termin odbioru wizy oraz Twojego paszportu – do czasu jej wydania paszport zostanie w ambasadzie lub konsulacie, ponieważ wiza jest umieszczana na jednej z jego stron.
Kiedy ruszy kolejna loteria wizowa do USA?
Ze względu na liczbę Polaków emigrujących do USA, loteria wizowa była przez wiele lat wstrzymana w Polsce. Jej nowe edycje ruszyły od 2022 roku. Wyniki ostatniej z nich (DV-2025) są dostępne od 4 maja 2024 roku. Kolejna loteria rozpocznie się prawdopodobnie w październiku 2024 – wówczas będzie można przesłać swoje zgłoszenie.
Ciekawostka:
Prawdopodobieństwo wygrania loterii wizowej jest podobne do trafienia „trójki” w lotto.
Wiza poprzez pracę
Kolejny sposób, w jaki możesz otrzymać Zieloną Kartę, prowadzi poprzez Twojego przyszłego pracodawcę w Stanach Zjednoczonych (tzw. pracodawcę sponsorującego). Aby otrzymać taki rodzaj wizy, musisz kwalifikować się do jednej z pięciu kategorii pracowników (od EB-1 do EB-5).
Pracodawca sponsorujący musi dokonać szeregu formalności, między innymi (w większości przypadków) udowodnić, że na lokalnym rynku pracy nie ma kandydatów odpowiednich na dane stanowisko.
Wyjątkiem są kategorie EB-1 oraz EB-5, które nie wymagają posiadania pracodawcy sponsorującego.
Pierwsza grupa (EB-1) to osoby o szczególnych dokonaniach i wybitnych zdolnościach, takie jak naukowcy, artyści czy sportowcy.
EB-5 dotyczy za to inwestorów, którzy chcą zainwestować w biznes w USA i dzięki temu stworzyć przynajmniej 10 pełnoetatowych miejsc pracy dla amerykanów.
Program łączenia rodzin
Chcąc otrzymać Zieloną Kartę, możesz również przystąpić do programu łączenia rodzin. Aby ubiegać się o wizę imigracyjną tego typu, musisz posiadać w USA członka rodziny, który jest obywatelem tego kraju lub jego Stałym Rezydentem.
Możesz się ubiegać o wizę, jeśli jesteś: | |
---|---|
Twój bliski jest obywatelem USA | małżonkiem,wdową lub wdowcem, a od chwili śmierci obywatela USA nie minęło 2 lata,dzieckiem,rodzicem,bratem lub siostrą,ojczymem lub macochą,pasierbem/pasierbicą,dzieckiem adoptowanym poza granicami USA. |
Twój bliski jest Stałym Rezydentem w USA | małżonkiem,niezamężnym dzieckiem. |
Zielona Karta USA – wymagania
Przede wszystkim prawo imigracyjne Stanów Zjednoczonych mówi, że Zielonej Karty nie mogą otrzymać osoby, które złamały prawo w USA. Warto nadmienić, że takim złamaniem prawa jest też nielegalny pobyt.
Przebywając nielegalnie w USA i starając się o Zieloną Kartę, ryzykujesz deportację.
Inne wymagania są związane z programem, przez który ubiegasz się o Zieloną Kartę. W przypadku łączenia rodzin będzie to odpowiedni stopień pokrewieństwa, a w niektórych sytuacjach również stan cywilny.
Jeśli ubiegasz się o wizę z tytułu pracy, musisz mieć „sponsorującego pracodawcę” albo być inwestorem lub wybitnym naukowcem, artystą czy sportowcem.
Jeśli chcesz wziąć udział w loterii wizowej, musisz urodzić się w kraju, który ma uprawnienia do organizowania loterii, a także mieć co najmniej średnie wykształcenie albo przynajmniej dwa lata doświadczenia w jednym z preferowanych zawodów.
Co ciekawe, aby wymóg średniego wykształcenia został spełniony, wystarczy Ci tylko świadectwo ukończenia szkoły średniej – nie musisz mieć matury.
Jeśli chodzi o preferowane zawody, jest ich wiele i wymienianie tu wszystkich spowodowałoby, że ten artykuł miałby długość Golden Gate Bridge… To, czy Twój fach znajduje się na liście preferowanych zawodów, możesz sprawdzić na stronie Departamentu Pracy.
Tak, ta strona nie jest intuicyjna… Aby sprawdzić, czy Twój zawód się kwalifikuje:
- Kliknij zakładkę Find Occupations.
- Kliknij Job family i z rozwijalnego menu wybierz odpowiednią grupę zawodów (ja wybrałabym „Arts, Design, Entertainment, Sports and Media”).
- Z dostępnej listy wybierz swój zawód (ja klikam w „News Analysts, Reporters, and Journalists”).
- Przewiń do sekcji Job zone. Znajdziesz tam informację o grupie, do której zakwalifikowany jest Twój zawód oraz punktach SVP (punktach Specjalistycznego Przygotowania Zawodowego). Wybrane przeze mnie profesje mieszczą się w 4 grupie i mają SVP od 7.0 do < 8.0.
Aby zawód kwalifikował się do grupy tych preferowanych, powinien przynależeć do grupy 4. lub 5. i mieć SVP 7.0 lub wyższy. Z tego wynika, że mogłabym wziąć udział w loterii wizowej.
Paradoks tego jest taki, że praktycznie wszystkie preferowane zawody wymagają studiów, więc wykonując je, tym samym spełniasz wymóg posiadania średniego wykształcenia.
Pamiętaj również, że swoje doświadczenie zawodowe będziesz musiał potwierdzić odpowiednimi dokumentami, np. świadectwami pracy.
Dokumenty
A jeśli jesteśmy już przy dokumentach… Aby otrzymać Zieloną Kartę (obojętnie z jakiego programu), będziesz musiał przedłożyć sporo dokumentów:
- Paszport – o ile przy wysłaniu zgłoszenia do loterii wizowej nie musisz go mieć, tak jeśli Cię wylosują (lub ubiegasz się o wizę z programów pracowniczych albo łączenia rodzin), musisz go wyrobić. Paszport jest niezbędny do otrzymania wizy. Dokument ten musi być ważny przynajmniej przez pół roku od daty wyjazdu do USA.
Ważne: oprócz paszportu, weź ze sobą również kopię strony z danymi osobowymi z tego dokumentu. Skan kopii wyślij również do Kentucky Consular Center. - Badania lekarskie – odpowiednie szczepienia i badania muszą być wykonane przez akredytowane podmioty medyczne (czytałeś o tym powyżej). Wyniki koniecznie zanieś na rozmowę z konsulem w zapieczętowanej kopercie. Niektórzy lekarze wysyłają je też elektronicznie, bezpośrednio do ambasady lub konsulatu.
- Pełny odpis aktu urodzenia – Twój oraz dla każdego członka rodziny, którego chcesz zabrać do USA. Jeszcze raz zaznaczę, odpis musi być pełny. Powiedz o tym w Urzędzie Stanu Cywilnego. Skrócony odpis aktu urodzenia nie zostanie zaakceptowany przez konsula.
Ważne: Jeśli kiedykolwiek zmieniłeś imię lub nazwisko (nie drogą małżeństwa), możliwe, że będzie od Ciebie wymagany również dokument potwierdzający taką zmianę. - Pełny odpis aktu małżeństwa – dotyczy osób w związku małżeńskim, niezależnie od tego, czy po ślubie zmieniło się ich nazwisko.
- Zaświadczenie o niekaralności – uzyskasz je z Krajowego Rejestru Karnego. Jego punkty znajdziesz przy sądach okręgowych. A jeśli masz profil zaufany lub kwalifikowany certyfikatem podpis, zaświadczenie to możesz pobrać również online. Aby to zrobić, załóż konto na platformie e-KRK.
- Akta i wyroki sądowe – a jeśli nie uzyskasz opisanego wyżej zaświadczenia, gdyż popełniłeś przestępstwo, skompletuj wszystkie informacje, które go dotyczą. Twoja dokumentacja powinna zawierać opis okoliczności towarzyszących przestępstwu oraz wyrok, który zapadł w sprawie.
- Akta wojskowe – jeżeli odbywałeś służbę wojskową, dołącz również swoją dokumentację wojskową. Jeśli nie odbywałeś służby, ale masz książeczkę wojskową, zabierz ją ze sobą. Jest ona świadectwem uregulowanego stosunku do służby wojskowej.
Ambasada lub konsulat mogą wymagać również innych dokumentów, dotyczących Ciebie lub członków Twojej rodziny. Jeżeli tak będzie, zostaniesz o tym poinformowany przed rozmową z konsulem.
Ważne: Dokumentów w języku angielskim oraz polskim nie trzeba tłumaczyć. Jeśli jednak masz dokumenty w innych językach, przetłumacz je na angielski u tłumacza przysięgłego.
Wszystkie dokumenty, które dostarczasz konsulowi, powinny być oryginałami, chyba że wyraźnie zaznaczono inaczej.
Zdjęcie
Aby ubiegać się o Zieloną Kartę potrzebujesz także zdjęcia. Musi ono spełniać wymagania dla zdjęć do wizy USA. Jeśli chcesz wziąć udział w loterii wizowej, pamiętaj, że fotografię cyfrową będziesz musiał dołączyć już na etapie wysyłania swojego zgłoszenia (to część formularza zgłoszeniowego).
Zdjęcie spełniające wymagania formalne dla wiz zrobisz łatwo swoim własnym telefonem, przy pomocy edytora PhotoAiD®. Dzięki temu oszczędzisz czas i pieniądze, gdyż wybierając zdjęcie w formacie cyfrowym (gotowe do dołączenia do formularza zgłoszeniowego), zapłacisz jedynie 24 zł.
Edytor usunie tło z Twojego zdjęcia i zastąpi je białym, wykadruje odpowiednio twoją twarz, by miała zalecany rozmiar i położenie, a także przytnie zdjęcie do rozmiaru 2 × 2 cale.
Najlepsze jest jednak to, że po opłaceniu zdjęcia, zajmie się nim nasz ekspert. Specjalista sprawdzi, czy zdjęcie spełnia wszystkie wymagania prawne i da Ci gwarancję jego akceptacji w ambasadzie.
Możesz też ściągnąć na telefon darmową aplikację PhotoAiD® dla iOS lub PhotoAiD® dla systemu Android. Narzędzie to oferuje takie same funkcje jak nasz.
Niezależnie od fotografii przesłanej online, na rozmowę z konsulem musisz przynieść dwa wydrukowane zdjęcia. Dotyczy to zarówno Ciebie, jak i każdego z Twoich bliskich, wybierających się z Tobą do USA.
Jeżeli zamówisz zdjęcie cyfrowe w PhotoAiD®, możesz dołączyć je bezpośrednio do zgłoszenia online, a potem wydrukować je za niewielką opłatą np. w sklepie Rossmann lub dowolnym punkcie foto i przynieść na rozmowę z konsulem.
Zielona Karta USA – koszt
Pamiętaj: udział w loterii wizowej jest darmowy. Jeśli jakaś strona lub „konsultant” wymagają wniesienia opłaty, jest to oszustwo. Jedyny koszt, który ponosisz to cena zdjęcia, które musisz dołączyć do zgłoszenia. W PhotoAiD® to tylko 24 zł.
Wyrobienie wizy imigracyjnej jest już jednak płatne. Niezależnie od tego, w jaki sposób się o nią ubiegasz, jeszcze przed spotkaniem z konsulem musisz wnieść opłatę za rozpatrzenie wniosku w wysokości 330 USD (około 1310 zł).
Ważne: Opłatę można uiścić tylko i wyłącznie w ambasadzie. Wystrzegaj się wszelkiego rodzaju pośredników lub stron internetowych, przez które rzekomo możesz zapłacić – prawdopodobnie to próby oszustwa.
To nie koniec wydatków. Po otrzymaniu wizy będzie trzeba zapłacić opłatę imigracyjną, która wynosi 220 USD (około 870 zł). Auć.
Tyle, jeśli chodzi o opłaty urzędowe. Jednak w praktyce Twoja Zielona Karta pochłonie więcej środków. Do powyższych opłat dolicz jeszcze koszty:
- badania lekarskiego (350 zł) oraz koszty szczepień i dodatkowych procedur,
- zaświadczenia o niekaralności (20 zł),
- pełnego odpisu aktu urodzenia (33 zł),
- pełnego odpisu aktu małżeństwa (33 zł),
- związane z uzyskaniem innych dokumentów (np. akt sądowych),
- tłumaczeń dokumentów sporządzonych w językach innych niż polski i angielski.
Pamiętaj, że jeśli chcesz zabrać do USA małżonka oraz dzieci, musisz pomnożyć wylistowane w punktach koszty przez liczbę osób, które będą Ci towarzyszyć.
Pomimo długiego procesu oraz wydatków związanych z uzyskaniem Zielonej Karty USA, jest to z pewnością najlepszy sposób na to, by rozpocząć w tym kraju nowy rozdział życia. Nie ryzykuj nielegalnego pobytu – jeśli będziesz przebywać w Stanach wbrew prawu, zalegalizowanie Twojego zamieszkania będzie praktycznie niemożliwe.
FAQ
Ile trzeba przebywać w USA, żeby dostać Zieloną Kartę?
Programy te są skierowane do osób, które nie zamieszkują w USA, a żeby dostać Zieloną Kartę, nie trzeba udowadniać żadnej długości pobytu.
Ile kosztuje Zielona Karta USA?
Czy można pracować w USA bez Zielonej Karty?
Jeżeli chcesz pracować w USA tylko tymczasowo (np. przez wakacje), możesz wyrobić wizę nieimigracyjną.
Jak długo trzeba czekać na Zieloną Kartę po zatwierdzeniu?
Mimo że termin ten nie został nigdzie uregulowany, wiele osób, które wyrabiały Zieloną Kartę, mówi o terminie około 90 dni.
Skąd mam wiedzieć, że wygrałem w loterii Zielonej Karty?
Źródła:
https://pl.usembassy.gov/pl/visas-pl/immigrant-visas-pl/diversity-visa-program-pl/
https://travel.state.gov/content/travel/en/us-visas/visa-information-resources/photos.html
https://loteria-wizowa.pl/czym-jest-zielona-karta/
https://loteria-wizowa.pl/koszt-udzialu-w-loterii-wizowej/
https://pl.usembassy.gov/pl/visas-pl/family-immigration-pl/
https://pl.usembassy.gov/wp-content/uploads/sites/23/IV-F11-POL-Medical-exam-info-1.pdf
https://loteria-wizowa.pl/kto-moze-brac-udzial-w-loterii-wizowej/
https://pl.usembassy.gov/pl/visas-pl/
Emilia jest specjalistką od komunikacji przyjaznej odbiorcy. Ukończyła studia magisterskie na kierunku Administracja Publiczna. Od kilku lat pracuje jako redaktorka, pisząc wciągające artykuły edukacyjne, które wspierają czytelników w najważniejszych dziedzinach życia.